Iwak Banyu Banyuwangi (Bagiyan 3, pungkas)
Antariksawan Jusuf (dipublikasikan pada Jumat, 08 Maret 2024 06:46 WIB)
- Esai
Ring donya iki akeh jenis iwak hang urip ring banyu tawa hang anjrah diarani Iwak Banyu. Iwak banyu iki mau masiya padha, naming ana hang bida uliye kadhung ngarani.
Carane nggolet, sakliyane mancing, mbegog, masang beronjong, lan njala, ana pisan:
5. Nyerok/nyawu
Nyerok yaiku carane golet iwak nganggo serok. Biyasahe nyerok iki nganggo irig. Nyerok bisa dilakoni ring kali hang cilik lan cethek utawa uwangan. Kadhung ring banyu gedhi sing cocog golet iwak nganggo serok. Sing bida adoh ambi nyerok, nyawu iku golet iwak nganggo sawu, carane ya padha ambi nyerok.
Sawu iki digawe teka kasa/kain saringan hang didelehi belengker kayu. Kain kasane hang dienggo biyasahe teka pecake kojong bayi hang wis rusak. Kerana ukurane sawu lebih gedhi lan wera teka serok, iwak sing gampang ucul.
6. Nyethil
Nyethil iki golet iwak hang husus, iwak uceng. Carane emeh padha ambi mancing pecutan. Pancing diteblakaken aju disait/disendhal. Bidane ambi pancing pecutan, nyethil iki sing katik nganggo palesan, dadi cuma pancing lan senar lan batonane rada anteb makene sendhalane radha anteb. Uceng iki kelebu iwak hang uripe seneng sak geromboran lan dhemenane ring banyu santer. Hang unik ring nyethil iki, tangan tengen nyekel pancinge, tangan kiwa nyekel irig dienggo nadhahi uceng hang katut ring pancing makene sing tebluk nyang banyu maning.
7. Ngemek
Ngemek yaiku golet iwak sing kathik nganggo alat cuma nganggo tangan bain. Ngemek iki nyekel iwak ring banyu hang cethek lan meh asat. Kadhung wis usum panas seru gampange arep ngemek iwak. Mergane iwak sing bisa arep melayu adoh lan bebas kaya ring banyu kedhung hang jeru. Ngemek iki ndemek iwak hang sengidan ring erong utawa ring sela-selane watu lan panggonan ciyut hang iwak sing bisa melayu bebas. Kadhung kaline magih kembung, biyasahe dibebeng ring ngisor ambi ndhuwur aju dikuras/diesat. Kadhung banyune wis rada asat buru iwake diemek.
8. Nyuluh
Golet iwak ring wayah bengi diarani nyuluh. Sasarane iwak hang katon ring kali hang cethek ambi nggawa damar seterungking dienggo obore. Carane iwak hang katon mau dibacuk nganggo kelewang utawa budhing. Bisa uga nyekel iwake nganggo sepit. Sepit dienggo nyuluh welut. Kadhung bengi, welut metu teka eronge kanggo golet pangan.
Ndudul lan mbogol iki carane kanggo nggolet welut. Ndudul alate nganggo pancing lan ampen/senar. pecake pir sadhel sepidhah. Senare dirangkep lan dipelintir makene kuwat. Merga welut utawa uling tarikane anter kadhung ring eronge. Ndudul nganggo umpan anake kodhok sawah (percil) lan bisa nganggo umpan cacing.
Mbogol yaiku golet welut nganggo tangan kaya ngemek, naming tangane dilebokaken nang eronge welut. Erong dibongkar lan diurut sampik gadug nyang panggonan welute. Kadhung ndudul tarike welute anter lan kira-kira senare sing kuwat, biyasahe ditulungi ambi dibogol makene senar/ampene sing pedhot.
9. Nuba
Nuba iki golet iwak nganggo racun alami teka wit-witan hang aran Tuba. Odode uwit tuba digejah dicampur banyu aju diceburaken nyang kali. Banyune aju digupek makene getuh. Iwak hang keneng campuran bebekan godhong lan odod tuba lan banyu buthek padha kelenger (mendem). Iwak hang kelenger lan mendem keneng tuba kari nyeroki lan muputi. Naming tuba iki sing mbahayani lan sing ngerusak alam mergane sipate mung sak wetara bain sing sampik mateni iwake. Kadhung pengaruhe racun tuba wis ilang, iwak bisa urip maning.
Sakliyane iku mau magih ana carane golet iwak merga gampang lan gelis yaiku
10. Nyetrum lan Motas.
Nyetrum iku golet iwak ngganggo alat setrum listrik. Kadhung setrume gedhi, iwak bisa langsung njekethat sak cindhile pisan. Kadhung setrume cilik iwake mung semaput bain lan bisa urip maning. Iwak hang adoh teka setrum magih bisa ucul lan selamet dadi sing sampik ngentekaken iwak lan bibite.
Motas yaiku golet iwak nganggo potas utawa racun iwak. Cara iki hang paling ngerusak alam, mergane iwak mati kabeh sak cindhile pisan. Kadhung kali mari dipotas, suwe arep akeh iwake maning, merga bibite iwake wis kukut kabeh sampik pungkase kali.
Cara golet iwak iki mau wis sing diulihi ambi masarakat, mergane ngerusak lingkungan sekitar kali. Kadhung tepak ana kewan rawatan sampik ngombe banyu hang dipotas bisa milu bangka. Mangkane ring kali-kali diwani peringatan sing ulih nyetrum utawa motas. Kadhung sampik kecandhak bisa diukum lan didenda.(Pungkas)
Satria Pujangga
Redaktur menerima berbagai tulisan, kirimkan tulisan anda dengan mendaftar sebagai kontributor di sini. Mari ikut membangun basa Using dan Belambangan.
Sumber : Satria Pujangga
Editor: Hani Z. Noor