Seri Basa Using Lawas: R. Binata (11-38)

Antariksawan Jusuf (dipublikasikan pada Sabtu, 30 Desember 2023 06:55 WIB)
- Kolom Bahasa Using



Cathetane R. Binata (W71-11-38)

Ater-ater:
Sakliyane R. Soedira, ana R. Binata hang nyathet ucap-ucap basa Using pirangane jilid taun 1929-1932. Aju, makene bisa diwaca wong akeh, belambangan.com 
ngetokaken isine sithik-sithik.

Ejaan lan keterangan wis ngeliwati proses suntingan. Umpamane: oe dadi u, tj dadi c, dj dadi j, j dadi y, awalan h dadi ilang. Keterangane teka basa Jawa dadi basa Indonesia. Tandha titik ring ngingsore ukara d/t dadi dh/th. Keterangan kr (krama) dadi besiki. Ejaan liyane, kayata klapa, mlaku (hang nganggo ejaan saiki mesthine ditulis dadi kelapa, melaku) miloni naskah aseline. Conto ukarane dijuwut teka naskah aseline, mulane magih kecampur basa Jawa sithik. Kayata, ana yen (mesthine kadhung), nuli (aju), mbeneri (ketepakan), klapa (kelapa) lan liya-liyane. Urutan ucape plek ketiplek njuwut teka manuskrip.

cèngkèr= drengkèn: Senang mengajak orang lain bertengkar.

butuh: Kekurangan.

kadho: Tidak perhatian atau tidak peduli.

botok: Mengumpulkan barang yang bergeletakan.

sabetaran: Selebarnya.

betatar-betutur= methuthur: Cemberut tanda marah.

ngundhat= ngawat: Mengungkit-ungkit.
Sira kau kadhung nguwel ngundhat-undhat nyang wong kang wis sing ana, kediku iku prasane apik, yen (kadhung-red) nguwel ya nguwela, aja kathik ngundhat-undhat.

wong kang wis sing ana= wong kang wis mati: Orang yang sudah meninggal.

nguwel= srengen: Mengomeli.

kurung bathang: Penutup mayat untuk keranda, biasanya terbuat dari bambu yang dibikin melengkung, biasanya ditinggal di kuburan.

katil= pendosa: Keranda.

ngulih-ulihaken: Mengembalikan barang pinjaman.

suruh ayu: Daun sirih untuk sesajen.

tlèpakan= Jatuh, untuk barang yang encer.

wisad: Berpisah.

mirsad: Pergi.

babusik sinjang: Mengangkat kain (bendana).

kebesosol: Ucapan yang salah karena gugup.

kerokan= kerukan: Alat untuk mengeruk.

urik/wurik gronong: Corak bulu ayam lurik kuning seperti buah rotan (gronong).

wurik jali: Lurik seperti buah jali-jali.

bèwék= mèwèk: Menyeringai sambil merengek.
Dadi mbewek bain cangkeme lare kai, paran sira jaluk, wis mangan wis paran, memengana ambi kanca-kancanira mrana, nyak iki picis sak sen. Jengah isun.
jengah: Heran.

baya ngangsar: Turangga kuda yaitu pusar yang berada di tengah dada lurus dengan jantung.

Redaktur menerima berbagai tulisan, kirimkan tulisan anda dengan mendaftar sebagai kontributor di sini. Mari ikut membangun basa Using dan Belambangan.


Editor: Hani Z. Noor