Seri Basa Using Lawas: R. Soedira (07a-30-31)
Antariksawan Jusuf (dipublikasikan pada Rabu, 02 Agustus 2023 09:02 WIB)
- Kolom Bahasa Using
Cathetane R. Soedira (W74-07a-30-31)
Ater-ater:
R. Soedira nulis ucap-ucap basa Using pirangane jilid taun 1920. Aju, makene bisa diwaca wong akeh, belambangan.com ngetokaken isine sithik-sithik.
Ejaan lan keterangan wis ngeliwati proses suntingan. Umpamane: oe dadi u, tj dadi c, dj dadi j, j dadi y, awalan h dadi ilang. Keterangane teka basa Jawa dadi basa Indonesia. Tandha titik ring ngingsore ukara d/t dadi dh/th. Keterangan kr (krama) dadi besiki. Ejaan liyane, kayata klapa, mlaku (hang nganggo ejaan saiki mesthine ditulis dadi kelapa, melaku) miloni naskah aseline. Conto ukarane dijuwut teka naskah aseline, mulane magih kecampur basa Jawa sithik. Kayata, ana yen (mesthine kadhung), nuli (aju), mbeneri (ketepakan), klapa (kelapa) lan liya-liyane. Urutan ucape plek ketiplek njuwut teka manuskrip hang ana 10 jilid.
pangitik (panggitik): (tidak ada keterangan-red).
pangledeg: (tidak ada keterangan-red).
pangulu (pengulu): nama pangkat/jabatan, pekerjaannya menjadi kepala agama Islam.
Haji Sukur iku wis lawas ulih dadi hakim (adj. pengulu), saiki dening pamrentah diparingi pangkat pengulu.
pangrasak: (tidak ada keterangan-red).
panjahak: (tidak ada keterangan-red).
panjat: (tidak ada keterangan-red).
pancen: 1. Orang yang harus membayar uang f2,50 dalam setahun kepada petinggi.
Sajrone desa iku ana wong pancen 300 jiwa, dadi si petinggi trima picis teka wong pancen f2,50x300=f750 setaun.
2. kuat, untuk menerangkan rumah.
Si Karsa iku ulihe gawe umah kari pancen, balungane lan gedhege kabeh digawe saka kayu jati.
pancing kurisi: nama pancing untuk ikan laut yang dinamai kurisi, warnanya merah.
pancing rawit=pancing rawe: pancing untuk ikan mungsing (hiu-red).
papakan: (tidak ada keterangan-red).
parajaka: (tidak ada keterangan-red).
parentah desa=junjang krawat: nama petugas desa seperti: petinggi, carik, denawa, kuwu lan mudin.
pasanggrahan: nama bangunan untuk wisata atau istirahat untuk orang sakit.
Tuan Adam iku wis rong dina iki tirah ana ring pasanggrahan.
31
pasar: Tempat berjualan.
Pasar kewan iku gunane dodol kewan: kebo, sapi, jaran lan liya-liyane. Lan pasar umum (pasar gedhe) iku panggonane wong dodolan samubarang kang ana.
pasaran: 1. Hitungan pasaran itu ada lima: Paing, Pon, Wage, Kliwon, Legi.
2. Pasar yang tidak pasti, ramainya orang berjualan tergantung hari yang ditentukan.
Desa Gambiran iku anane pasaran saben dina Senen, desa Cawang iku anane pasaran dina Slasa.
pasrah pejah gesang: Pasrah hidup mati, merupakan omongan dari seorang perjaka yang ngeleboni pacarnya.
Si Marsan iku uni bengi ngleboni bakale teka nyang umahe bakal maratuwa sarana nyungkem, sarta ngucap clathune: dhateng kula mriki “pasrah pejah gesang”, pamrihe supaya gelis dikawinaken lan (ambi-red) bakale, dene si bakal maratuwa ya wis nampa, bareng (sarta-red) antara olih rong dina si bakal mantu dikongkon mulih sulung dikongkon nganteni kabar bab kawin.
patih: Nama pangkat/jabatan.
Mas Brataharja iku wis lawas ulihe dadi Wedana, saiki dening pamrentah diparingi pangkat Patih.
patrol district (kuliling): Nama pulisi desa yang berjaga di kantor kawedanan, pekerjaannya membuat surat-surat prentah.
Pulisi desa (denawa) jam 8 bengi wis kumpul patrol district, jam 9 pulisi patrol district mau nggawe surat-surat prentah kuliling nyang umahe petinggi-petinggi bawah prentahe district lan liya-liyane.
patrol somah=patrol kampungan: orang yang kuliling di kampung untuk menjaga keselamatan desa.
Saben desa saben bengi ana wong patrol somah, kancane wong loro utawa telu lan nabuh penthongan Jajang (thek thek)
Redaktur menerima berbagai tulisan, kirimkan tulisan anda dengan mendaftar sebagai kontributor di sini. Mari ikut membangun basa Using dan Belambangan.