Seri Basa Using Lawas: R. Soedira (07a-40-41)
Antariksawan Jusuf (dipublikasikan pada Senin, 07 Agustus 2023 07:18 WIB)
- Kolom Bahasa Using
Cathetane R. Soedira (W74-07a-40-41)
Ater-ater:
R. Soedira nulis ucap-ucap basa Using pirangane jilid taun 1920. Aju, makene bisa diwaca wong akeh, belambangan.com ngetokaken isine sithik-sithik.
Ejaan lan keterangan wis ngeliwati proses suntingan. Umpamane: oe dadi u, tj dadi c, dj dadi j, j dadi y, awalan h dadi ilang. Keterangane teka basa Jawa dadi basa Indonesia. Tandha titik ring ngingsore ukara d/t dadi dh/th. Keterangan kr (krama) dadi besiki. Ejaan liyane, kayata klapa, mlaku (hang nganggo ejaan saiki mesthine ditulis dadi kelapa, melaku) miloni naskah aseline. Conto ukarane dijuwut teka naskah aseline, mulane magih kecampur basa Jawa sithik. Kayata, ana yen (mesthine kadhung), nuli (aju), mbeneri (ketepakan), klapa (kelapa) lan liya-liyane. Urutan ucape plek ketiplek njuwut teka manuskrip hang ana 10 jilid.
rondha negri (negari-bs): Polisi yang berkeliling seputar dalam kota di waktu malam.
Salebetipun dalu punika ingkang rondha negri mantri kabupaten, kairing 6 pulisi dhusun (denawa).
saba=jenek=jenak: Kunjung.
Si Waluh iku saba umahe Si Tala, awit (merga-red) kancane akeh.
saba dhedheran=saba bibitan
saba dhongkelan: (Tidak ada keterangan-red).
saba pikulan: (Tidak ada keterangan-red).
saka: tiang.
saka wentelas: (Tidak ada keterangan-red).
sabubangan nakat: (Tidak ada keterangan-red).
saya, dari sangsaya: Semakin.
Sajrone tahun kang kepungkur akeh wong nganggur sing duwe pegawean, tumekane tahun iki wong angguran saya akeh.
saksi, saksèn: Orang yang memberi keterangan untuk orang lain.
Si Saliyadina iki nyang kantor pulisi dadi saksi perkarane pesakitan aran Si Buwang kadakwa nyolong pitik, saksi Saliya dipriksa aturane ngakoni weruh yen (kadhung-red) Si Buwang iku duwe pitik ulihe nyolong.
saksèn= 1 picis sen. Wang (uang-red) saksèn (Bahasa Melayu)= 1 picis sen.
sambat: tidak kuat.
Si Andon iku tangane abuh dicokot ula, rina bengi sambat sing kuat larane.
sambèng: Nama senjata tombak, ujungnya yang tajam dibentuk seperti ujung mata pancing, memakai pegangan kayu pejal yang panjangya kurang lebih 1 ½ depa.
sampan: kendaraan untuk menjelajah lautan.
Si Amir lan Si Kasiya padha plesir ing sagara nunggang sampan.
sanghyang: Menurut ilmu pedalangan, sanghyang itu titel para dewa, seperti: Sanghyang Guru, Sanghyang Nerada, Sanghyang Brama dan lain-lain.
sanda ganti: (Tidak ada keterangan-red).
sangkolan: Nama senjata untuk klangenan.
Si Wadi iku duwe sangkolan keris tinggalane wong tuweke (bapak) kang wis mati, mulane mlaku nyang endi bain Si Wadi iku sing tinggal keris sangkolan.
sanggan: Tanggungan.
Si Labu iku nyang umahe lurah (petinggi) arep mbayar sanggan pajeg sawah.
santri=murid: Orang atau anak belajar mengaji kitab Quran dan lain-lain dan tinggal di pondhok (gothekan).
Guru Marjuki iku duwe santri 20, yen (kadhung-red) bengi diwuruk ngaji kitab Kuran ring pesantren. Pondhok (guthekan) iku arane umah panggonan santri turu.
saudagar (Bahasa Melayu): Nama kepala (pemimpin) orang dagang.
sawah: tempat untuk menanam padi dan lain-lain, tanah dicetak persegi panjang dinamakan kedhokan.
Pa Sari iku nyang sawah nunggoni wong nandur pari.
sawah ganti wong: Punya sawah tetapi digarap orang lain.
Isun mau menyang sawah mampir nyang sawahe Pa Labu dadak (cumpune-red) kang nggarap sawah ganti wong, olih dadi digarapaken.
Redaktur menerima berbagai tulisan, kirimkan tulisan anda dengan mendaftar sebagai kontributor di sini. Mari ikut membangun basa Using dan Belambangan.