Seri Basa Using Lawas: R. Soedira (07a-44-45)

Antariksawan Jusuf (dipublikasikan pada Rabu, 09 Agustus 2023 08:12 WIB)
- Kolom Bahasa Using



Cathetane R. Soedira (W74-07a-44-45)


Ater-ater:

R. Soedira nulis ucap-ucap basa Using pirangane jilid taun 1920. Aju, makene bisa diwaca wong akeh, belambangan.com ngetokaken isine sithik-sithik.

Ejaan lan keterangan wis ngeliwati proses suntingan. Umpamane: oe dadi u, tj dadi c, dj dadi j, j dadi y, awalan h dadi ilang. Keterangane teka basa Jawa dadi basa Indonesia. Tandha titik ring ngingsore ukara d/t dadi dh/th. Keterangan kr (krama) dadi besiki. Ejaan liyane, kayata klapa, mlaku (hang nganggo ejaan saiki mesthine ditulis dadi kelapa, melaku) miloni naskah aseline. Conto ukarane dijuwut teka naskah aseline, mulane magih kecampur basa Jawa sithik. Kayata, ana yen (mesthine kadhung), nuli (aju), mbeneri (ketepakan), klapa (kelapa) lan liya-liyane. Urutan ucape plek ketiplek njuwut teka manuskrip hang ana 10 jilid.

siti inggil (bs)= lemah dhuwur: nama bukit yang bentuknya serupa gunung.

Pun Karmin punika wonten ing kebonan damel pondhok ing tengah siti inggil, hawa asrep.

syahbandar: (Tidak ada keterangan-red).

subak:  (Tidak ada keterangan-red).

sum: Ucapan anak yang bermain lari-larian atau yang lain yang artinya: Mulai!

Ana lare telu, kang loro padha didu babar playon, kang siji tukang muni “Sum”, lare loro padha ngadeg jejer, sing suwe rungu suwara muni “Sum” nuli (aju-red) mlayu bebarengan.

sungkem: 1. Kata kehormatan, orang muda memberi (mengirim) ucapan kepada orang tua.

Si Labu takon nyang Si Waluh clathune: yen (kadhung-red) Si Waluh paca menyang umahe si bapak, Isun kirim sungkem nyang Bapak lan Ibu, Si Waluh nyauri clathune: ya! Mengko Sun tekakaken.

                2. Sungkem (nyungkem), mencium lutut.

Si Waluh iku wis lawas ulihe pisahan lan (ambi-red) bapak ibune, bareng (sarta-red) katemu Si Waluh nuli (aju-red) nyungkem.

sunrang (sungrang):  (Tidak ada keterangan-red).

suwuk: Berbicara pelan (berbisik) dengan membaca sesuatu, setelahnya lantas ndamoni, itu pekerjaan dukun memberi air sarat (obat) atau dukun pijat.

Dhukun pijet iku sawise mari mijet, wetenge kang dipijeti nuli (aju-red) disuwuk.

suwunan: 1. Gulungan kain untuk tatakan orang yang menyunggi sesuatu di kepala.

Mak Darsa iku nyuhun (nyuwun-red) beras sakwelasah nganggo suwunan jarit.

                2. Nama kayu tulangan rumah (yang berada paling atas-red).

Tukang batu iku dina iki ngawiti gawe wuwung ring suwunan umah anyar.

songga tepo: 1. Songga tepo=sangga tepas, tiang kecil yang menyangga blandar.

Si Lasma iku nyalini songga tepo emper ngarep umah.

sopir=kusir: nama orang yang menjalankan auto (mobil-red).

Isun nunggang auto kang dadi sopir Si Buwang.

sororaat: (Tidak ada keterangan-red).

taklek (Bahasa Arab): menurut.

talak (talaq): cerai, pisahnya orang yang berumahtangga.

Si Suwarni iku wis 10 dina iki mulih nyang wong tuweke, Sun takoni pengakone wis ditalak ring lakine.

tanah kampong(an): tanah yang diperuntukkan sebagai rumah.

Pamrentah wis nyedhiyani tanah kampongan werane kurang luwih 5 bau, kanggo wong desa kang durung duwe panggonan umah.

sawah/tanah los: Sawah negara yang hasilnya untuk menggaji punggawa desa.

Petinggi iku olih sawah los 3 bau.

Carik iku olih sawah los 1 bau.

Denawa iku olih sawah los 1 bau.

Kuwu iku olih sawah los 1 bau.

Mudin iku olih sawah los 1 bau.

Tanah pikulan: (Tidak ada keterangan-red).

Redaktur menerima berbagai tulisan, kirimkan tulisan anda dengan mendaftar sebagai kontributor di sini. Mari ikut membangun basa Using dan Belambangan.


Editor: Hani Z. Noor