Seri Basa Using Lawas: R. Soedira (07a-36-37)
Antariksawan Jusuf (dipublikasikan pada Sabtu, 05 Agustus 2023 06:29 WIB)
- Kolom Bahasa Using
Cathetane R. Soedira (W74-07a-36-37)
Ater-ater:
R. Soedira nulis ucap-ucap basa Using pirangane jilid taun 1920. Aju, makene bisa diwaca wong akeh, belambangan.com ngetokaken isine sithik-sithik.
Ejaan lan keterangan wis ngeliwati proses suntingan. Umpamane: oe dadi u, tj dadi c, dj dadi j, j dadi y, awalan h dadi ilang. Keterangane teka basa Jawa dadi basa Indonesia. Tandha titik ring ngingsore ukara d/t dadi dh/th. Keterangan kr (krama) dadi besiki. Ejaan liyane, kayata klapa, mlaku (hang nganggo ejaan saiki mesthine ditulis dadi kelapa, melaku) miloni naskah aseline. Conto ukarane dijuwut teka naskah aseline, mulane magih kecampur basa Jawa sithik. Kayata, ana yen (mesthine kadhung), nuli (aju), mbeneri (ketepakan), klapa (kelapa) lan liya-liyane. Urutan ucape plek ketiplek njuwut teka manuskrip hang ana 10 jilid.
pusaka: barang yang ditinggalkan oleh orang tua (leluhur) yang sudah meninggal.
Si Aspar iku duwe tumbak pusaka aran Si Simbar-wajan.
pokrol bambu: nama tiruan dari pokrol.
Si Laya iku pokrol bambu, dadi kuwasane Si Darma ngajokaken perkara nyang pengadilan landraad, sawise dipriksa lan musuhe putusan landraad Si Darma kang menang, Si Darma nuli (aju-red) aweh pituwas picis klawan pantes marang Si Laya pokrol bambu.
pon: Nama pasaran. Keterangannya sama dengan Pahing.
Ponjen=tublek ponjen: nama alat nglukat penganten saat perang bangkat, menurut weluri (wewaler) yang diperlukan adalah: 1 gulungan klasa isi 1 bantal, 2 lonjor tebu, 1 bentel pari, 1 kukusan, 1 sepit, 1 canthuk, 1 kedhuk sega, 1 irus, 1 bebekan lan anake (alu), 1 lumpang cilik lan 1 pitik babon ngerem sapetarangane.
popo: (tidak ada keterangan-red).
prabu=ratu: Nama pembesar negara.
Miturut padhalangan Prabu Dasamuka iku butha.
prau: kendaraan untuk mengarungi laut, menggunakan layar dan pendhega (matrus) tiga dan 1 juragan (juru mudi).
Isun mau mlaku-mlaku nyang bum methuki prau buru teka awot kapur.
prentah alus: menyuruh dengan Bahasa yang halus.
Si Darga iku lare males, dikongkon paran bain sing tau gelem, bareng diprentah alus nuli (aju-red) sanggup sanalika uga dilakoni.
priyayi: nama punggawa pamrentah nagara, dan macam-macam golongannya.
Bupati iku priyayi golongn B.B., insinyur iku priyayi golongan B.O.W. lan liya-liyane.
rabi nom=bojo nom: Istri yang nomor dua.
Si Sura iku rabi loro, rabi kang tuwek (kawinan No. 1) aran Si Sulatri, rabi nom (kawinan No. 2) aran Si Sukarti.
rabi tuwa (tuwek): nama istri yang pertama.
Si Andon iku rabi loro, rabi tuwa aran Si Ani.
rad agama: pengadilan, yang memutuskan perkara menurut hukum Agama Islam.
Rad agama iku wis mutus prakara waris, wong (lare) lanang olih waris 3 bagean teka jumlahe regane barang, wong (lare) wadon olih waris 1 bagean saka jumlahe regane barang kang diwaris.
rampingan: (tidak ada keterangan-red).
randha: Nama orang Perempuan yang sudah berumah tangga lantas bercerai dari suaminya, atau ditinggal mati.
Si Rati iku ulihe pegatan lan (ambi-red) kang lanang wis ana setahun, saiki magih randha.
randha kembang: anak Perempuan perawan yang sudah kawin tetapi belum pernah satu tempat tidur dengan yang laki lantas bercerai.
Si Karti iku randha kembang, kawin buru olih 8 dina pegatan, awit sing dhemen nyang kang lanang.
randha pati: orang Perempuan yang sudah berumahtangga ditinggal mati oleh suaminya.
Si Labu takon nyang Si Labuh clathune: Si Wati iku apa randha pati apa randha pegat urip? Si Labuh nyauri: randha pati!
Redaktur menerima berbagai tulisan, kirimkan tulisan anda dengan mendaftar sebagai kontributor di sini. Mari ikut membangun basa Using dan Belambangan.